Ματιές στο σύμπαν – βρέφος..

Photo: ESO

To τηλεσκόπιο VISTA του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου στην Χιλή της Νοτίου Αμερικής απέσπασε την ευρύτερη εικόνα του μακρυνού σύμπαντος που έχει ποτέ καταγραφεί στο υπέρυθρο μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Η φωτογραφία αυτή είναι πλούσια σε πληροφορίες, αφού περιέχει το αποτύπωμα 200.000 και πλέον γαλαξιών. Η συνολική έκθεση της φωτογραφίας είναι 55 ώρες και αποτελείται ουσιαστικά από 5000 μικρότερες εκθέσεις. Αν σκεφτεί κανείς ότι μια φωτογραφία που βγάζουμε την ημέρα εδώ στη Γη έχει συνήθως έκθεση μικρότερη από 1/250  δευτερόλεπτα, μπορούμε να φανταστούμε πόσο αμυδρά είναι τα αντικείμενα που φωτογραφίζουν τα γιγαντιαία τηλεσκόπια και τα οποία απαιτούν εκθέσεις δεκάδων ωρών.

Η φωτογραφία είναι από μία περιοχή του ουρανού που εκ πρώτης όψεως δε φαίνεται να περιέχει τίποτα το αξιοσημείωτο. Όμως μια μεγέθυνση αποκαλύπτει ότι τα αμυδρά σημεία φωτός δεν είναι άστρα αλλά μακρυνοί γαλαξίες. Η ίδια περιοχή του ουρανού έχει αποτελέσει στόχο και για το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Ο λόγος που το υπέρυθρο φως είναι προτιμότερο για τη φωτογράφηση μακρυνών γαλαξιών οφείλεται στο γεγονός της διαστολής του σύμπαντος. Αυτή αλλάζει το μήκος κύματος του φωτός των γαλαξιών προς το υπέρυθρο, έτσι είναι προτιμότερη η χρήση αισθητήρων που είναι ευαίσθητοι στο υπέρυθρο μέρος του φάσματος.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι μακρυνότεροι γαλαξίες της φωτογραφίας, που είναι ορατοί μόνο αν μεγεθύνουμε τη φωτογραφία στο μέγιστο, απέχουν τόσο πολύ που το φως που βλέπουμε ξεκίνησε από αυτούς μόλις 1 δισεκατομμύρια χρόνια από τη δημιουργία του σύμπαντος. Αυτό σημαίνει ότι η εικόνα που τράβηξε το τηλεσκόπιο είναι μια αναμνηστική φωτογραφία από το σύμπαν, όταν αυτό ήταν βρέφος..

Οι «δαίμονες» του κόκκινου πλανήτη..

photo: NASA

Το διαστημόπλοιο  Mars Reconnaissance Orbiter της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Άρη κατόρθωσε να αποσπάσει τη φωτογραφία ενός στρόβιλου στην ατμόσφαιρα του κόκκινου πλανήτη, που έχει ομοιότητες με τους αντίστοιχους στροβίλους της Γης, γνωστούς και σαν «Δαίμονες της Σκόνης» (Dust Devils). Ο συγκεκριμένος «δαίμονας» καταγράφηκε το απόγευμα της 16/02 στο βόρειο ημισφαίριο του Άρη, στην περιοχή  «Amazonis Planitia», και μάλιστα έφτανε σε ύψος 800 μ. από την επιφάνεια παρασέρνοντας στον φρενήρη του στροβιλισμό μεγάλες ποσότητες σκόνης. Όπως στη Γη έτσι και στον Άρη ο ήλιος τροφοδοτεί με ενέργεια τους ανέμους που δημιουργούν τους στροβίλους. Καθώς ο Αρης βρίσκεται αυτό τον καιρό σε σημείο της τροχιάς του που απέχει πολύ από τον ήλιο, θα περίμενε κανείς να έχουν κατά κάποιο τρόπο εξασθενήσει οι άνεμοι στην ατμόσφαιρά του. Όπως όμως φαίνεται και από τα σημάδια που έχουν αφήσει στο έδαφος προηγούμενοι στρόβιλοι, αυτοί εξακολουθούν να είναι πολλοί και συνεχείς στον πλανήτη. Οι «δαίμονες» δημιουργούνται, όταν το έδαφος θερμαίνεται από τον ήλιο, με αποτέλεσμα  ζεστός αέρας να ανεβαίνει γρήγορα, ψηλά στην ατμόσφαιρα στροβιλιζόμενος. Οι «δαίμονες» είναι ορατοί και στη Γη, όπως και στον Αρη, από τη σκόνη που σηκώνουν στο πέρασμά τους και είναι το ίδιο εντυπωσιακοί.

΄Οσο περνούν τα χρόνια τα πολυάριθμα  διαστημόπλοια, που ακούραστα μελετούν το ηλιακό μας σύστημα, αποδεικνύουν ότι ο πλανήτης μας έχει πολύ περισσότερες ομοιότητες με τα άλλα σώματα από ό,τι πιστεύαμε στο παρελθόν. Μια πλειάδα ανακαλύψεων, όπως ενεργά ηφαίστεια, καταιγίδες, σέλας, νερό σε υγρή μορφή, παρουσία οξυγόνου και πολλές άλλες  προδίδουν την κοινή προέλευση της γης και των άλλων πλανητών αλλά και μας προετοιμάζουν για ανακαλύψεις που θα έρθουν και ίσως ανατρέψουν όλα όσα πιστεύαμε παλαιότερα ακόμα και για τη μοναδικότητα της ζωής στον πλανήτη μας. 

Χρυσοθήρες αστρικών φυσαλίδων..

Photo Spitzer Space Telescope

 Ομάδες εθελοντών εξέτασαν εξονυχιστικά φωτογραφίες που έχει τραβήξει το διαστημικό τηλεσκόπιο υπερύθρων Spitzer για να εντοπίσουν 5000 από τις «φυσαλίδες» που συνηθίζουν να δημιουργούν γύρω τους τα νεαρά άστρα που βρίσκονται στο επίπεδο του γαλαξιακού δίσκου. Οι 35.000 εθελοντές κατάφεραν να εντοπίσουν 10 φορές περισσότερες τέτοιες «φυσαλίδες» από ό,τι είχε μέχρι τότε επιτευχθεί. Το ανθρώπινο μάτι είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το λογισμικό στον εντοπισμό τέτοιων χαρακτηριστικών σε φωτογραφίες αλλά, προτού καταχωρηθεί μια ανακάλυψη σαν πραγματική, πρέπει να έχει επισημανθεί από 5 τουλάχιστον εθελοντές.

Το «Πρόγραμμα Γαλαξίας» [ The Milky Way Project ], όπως έχει ονομαστεί αυτή η προσπάθεια εντοπισμού αστρικών φυσαλίδων,  σκοπό έχει τη συμμετοχή ανθρώπων από όλη την ηλεκτρονική κοινότητα σε μια δραστηριότητα που είναι ευχάριστη και βοηθά και τους επαγγελματίες αστρονόμους στο δύσκολο έργο του εντοπισμού σημαντικών αντικειμένων που κρύβονται στην τεράστια βάση δεδομένων από φωτογραφίες που έχει καταγράψει το τηλεσκόπιο Spitzer. Με τα αποτελέσματα του «Προγράμματος Γαλαξίας» οι αστρονόμοι θα έχουν μια πιο σφαιρική αντίληψη για το ρυθμό με τον οποίο γεννιούνται τα άστρα στις θερμοκοιτίδες άστρων που είναι διασκορπισμένες σε κάθε γωνιά του δίσκου του Γαλαξία. Για παράδειγμα έχει βρεθεί ότι οι μεγάλες φυσαλίδες συνοδεύονται συνήθως από άλλες μικρότερες, κάτι που υποδηλώνει ότι η δημιουργία μεγάλων άστρων εκπυρσοκροτεί τη δημιουργία άλλων μικρότερων άστρων το καθένα με τη δική του φυσαλίδα. Η έρευνα αυτή δε δίνει μόνο απαντήσεις αλλά γεννά και ερωτήματα, όπως γιατί σύμφωνα με τα αποτελέσματα η δημιουργία νέων άστρων είναι παραδόξως χαμηλότερη κοντά στο κέντρο του γαλαξία, όπου υπάρχει η περισσότερη πρώτη ύλη. Επιπλέον το πρόγραμμα αυτό δίνει την ευκαιρία στο να εντοπιστούν και άλλα φαινόμενα που διαδραματίζονται στα βάθη του γαλαξία μας, όπως μη καταγεγραμμένα αστρικά σμήνη και σκοτεινά νεφελώματα, καθώς και άλλα πολύχρωμα αντικείμενα που κατοικούν στις ασφυκτικά συνωστισμένες αστρικές συνοικίες του γαλαξιακού δίσκου.

Η συμμετοχή στο πρόγραμμα αυτό φέρνει στο νου την ηρωική προσπάθεια που κατέβαλαν στο παρελθόν αστρονόμοι, όπως ο Tycho Brahe (16^ο αιώνας)  που με την υπομονετική καταγραφή του ουρανού έστρωσε το δρόμο για μεταγενέστερες ανακαλύψεις ή όπως ο Clyde Tombaugh που με εργαλείο τα μάτια του και μπόλικη υπομονή κατάφερε να ξετρυπώσει τον Πλούτωνα μέσα από τα σκοτεινά του λημέρια στον ουρανό. Σήμερα η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα μαζικής συμμετοχής στην έρευνα του σύμπαντος. Ας το διασκεδάσουμε!  

Ένα αμυδρό αλλά αξιοσημείωτο άστρο του ουρανού

photo source: Wikipedia

Το άστρο του Μπάρναρντ είναι ένα αμυδρό κόκκινο άστρο στον αστερισμό του Οφιούχου που αν και δεν είναι ορατό με γυμνό μάτι ,ωστόσο κατέχει μια ξεχωριστή θέση στον ουράνιο θόλο εξαιτίας διαφόρων χαρακτηριστικών που διαθέτει.

Ξεκινώντας πρέπει να αναφέρω ότι είναι το 4ο πλησιέστερο άστρο ως προς το ηλιακό μας σύστημα μετά τα τρία άστρα του συστήματος «Άλφα Κενταύρου». Αυτό το γνώρισμα δικαιολογεί και το δεύτερο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του που είναι η μεγάλη ταχύτητα με την οποία κινείται στον ουρανό και η οποία μετρήθηκε το 1916 από τον αμερικανό αστρονόμο Ε. Μπάρναρντ στα 10.3 δευτερόλεπτα της μοίρας ανά έτος. Όπως φαίνεται και στην προσομοίωση αριστερά, το άστρο του Μπάρναρντ κινείται εξαιρετικά γρήγορα και είναι δυνατή η καταγραφή μεγάλου μέρους της τροχιάς του στον ουρανό στη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Το κατά τα άλλα συνηθισμένο αυτό άστρο απέκτησε έναν ακόμα λόγο να θεωρείται ξεχωριστό μέσα στα μυριάδες άστρα του γαλαξία, όταν για περίπου μια δεκαετία έγινε το αντικείμενο φιλονικίας μεταξύ των αστρονόμων, επειδή ο Peter van de Kamp υποστήριξε ότι γύρω από αυτό περιστρέφεται ένας τουλάχιστον πλανήτης στο μέγεθος του Δία. Αυτή η υπόθεση τελικά καταρρίφθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1970, μπορούμε όμως να φανταστούμε την έκπληξη που θα βίωναν οι υποστηρικτές της, αν με κάποιο τρόπο μάθαιναν για τις δεκάδες ανακαλύψεις εξωηλιακών πλανητών που πραγματοποιούνται στις μέρες μας. Τέλος, το μικρό άστρο απέκτησε φήμη για μια ακόμη φορά όταν επιλέχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 70 ως πιθανός προορισμός για την πρώτη μη επανδρωμένη αποστολή του ανθρώπου σε άλλο άστρο, εν μέρει λόγω της υπόθεσης ότι διέθετε πλανήτες. Το πρόγραμμα Δαίδαλος, όπως έγινε γνωστό, υποστήριζε ότι μια σχετικά γρήγορη μετάβαση στο άστρο του Μπάρναρντ ήταν εφικτή με τα τεχνικά μέσα της εποχής.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες έδωσαν αίγλη στο άστρο του Μπάρναρντ, ώστε να έλκει τους αστρονόμους για να αφιερώνουν λίγο από το χρόνο τους παρατηρώντας το αργά τα ανοιξιάτικα βράδυα και ταυτόχρονα να συλλογίζονται γιατί κατατάσσεται στα πιο ιστορικά άστρα της αστρονομίας του 20ου αιώνα.

Ο Van Gogh και ο νυχτερινός ουρανός

Starry Night (Vincent Van Gogh)

H τέχνη αποτελούσε και θα αποτελεί πάντοτε ένα μυστήριο της επιθυμίας του ανθρώπου να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του και να επικοινωνήσει  με τους άλλους ανθρώπους. Ο νυχτερινός ουρανός με τη γοητεία που διαθέτει ήταν πάντοτε αγαπημένο θέμα για τους ζωγράφους. Έτσι, ο ιδιοφυής Ολλανδός Vincent Van Gogh χρησιμοποίησε το νυχτερινό ουρανό σαν θέμα του πολλές φορές δημιουργώντας αριστουργήματα, όπως ο πίνακας Starry Night (αριστερά). Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο ζωγράφιζε ο Van Gogh είναι εμφανής και έχει τη δύναμη να παρασέρνει τον θεατή σε ένα στροβιλισμό αισθητικής απόλαυσης, που τον σαγηνεύει και τον αφήνει γοητευμένο. 

Ξεκινώντας από την αναπαράσταση του ουρανού παρατηρούμε τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο είναι πλεγμένα μεταξύ τους τα σύννεφα με τα άστρα και την νεαρή σελήνη. Παρότι όλα τα ουράνια σώματα είναι υπερτονισμένα, εντούτοις δημιουργούν μια ευχάριστη και οικεία εικόνα και το μάτι του θεατή μεταβαίνει από το ένα αντικείμενο στο άλλο ακολουθώντας τον στροβιλισμό της μπογιάς του καλλιτέχνη. Επιπλέον το μικρό χωριό με την εκκλησία και το καμπαναριό συνοδεύουν τον ουρανό προκαλώντας ηρεμία αλλά και την αναζωπύρωση κάποιων παλιών αναμνήσεων σε πολλούς ανθρώπους. Τέλος το σκοτεινό δέντρο στα αριστερά, που μιμείται την κυματοειδή μορφή του ουρανού, προκαλεί αντίθεση και δίνει βάθος στη σύνθεση.

Ο Van Gogh είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον ουρανό και αυτό είναι εμφανές όχι μόνο από τον αριθμό των έργων του που τον έχουν ως κεντρικό θέμα αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο τον αναπαριστούσε στους πίνακές του. Το σίγουρο είναι ότι η δύναμη του νυχτερινού ουρανού είναι τέτοια που όχι μόνο συναρπάζει την ανθρώπινη ψυχή αλλά και την ωθεί στην καλλιτεχνική έκφραση, όπως το αριστούργημα του Van Gogh που τόσο περιεκτικά συνοψίζει το θαυμασμό του για τον Κόσμο.      

Βρέθηκε οξυγόνο στην ατμόσφαιρα δορυφόρου του Κρόνου

Image Credit: NASA/JPL/Space Science Institute

Με την πάροδο του χρόνου και χάρη στις δεκάδες τηλεσκοπίων στις κορυφές των βουνών και σε τροχιά γύρω από τη Γη αλλά και διαστημικών αποστολών στο ηλιακό σύστημα, ανατρέπεται σταδιακά η πεποίθηση που έχουμε για τη μοναδικότητα των συνθηκών που επικρατούν στη Γη. Έτσι η αποστολή Cassini – Huygens στον Κρόνο ανακάλυψε πρόσφατα ότι ο παγωμένος δορυφόρος Διόνη διαθέτει μια αραιή εξώσφαιρα, η οποία μεταξύ άλλων περιέχει και μόρια οξυγόνου. Προηγουμένως, είχε διαπιστωθεί ότι τρεις δορυφόροι του Δία, ο Γανυμήδης, η Καλλιστώ και η Ευρώπη, καθώς και η Ρέα του Κρόνου έχουν στις αραιές εξώσφαιρές τους το πολύτιμο συστατικό.

Ποια είναι όμως η προέλευση των μορίων του οξυγόνου; Όπως διαπιστώθηκε αυτό παράγεται όταν σωματίδια, που είναι εγκλωβισμένα στο μαγνητικό πεδίο του Κρόνου και τα οποία έχουν υψηλή ενέργεια, προσκρούουν στην παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου. Από την πρόσκρουση το υδρογόνο του παγωμένου νερού χάνεται στο διάστημα και μοριακό οξυγόνο συγκεντρώνεται στην εξώσφαιρα. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να συναντάται και σε εξωηλιακά πλανητικά συστήματα. Η εξώσφαιρα της Διόνης είναι πολύ αραιή σε σχέση με την ατμόσφαιρα της Γης, αφού έχει πυκνότητα δισεκατομμύρια φορές μικρότερη από αυτή του πλανήτη μας. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες το συναρπαστικό είναι ότι βρέθηκε οξυγόνο το οποίο, όπως δείχνουν οι μετρήσεις,  προέρχεται από την επιφάνεια του δορυφόρου.

Άραγε, τι ανακαλύψεις μας περιμένουν στο θαυμαστό ηλιακό μας σύστημα αλλά και σε μακρινά συστήματα τα επόμενα χρόνια;

Μια αλλαγή προοπτικής..

Photo: Royal Observatory Greenwich

Μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα που ο Γαλιλαίος εγκαινίασε την εξερεύνηση του διαστήματος στρέφοντας το πρωτόγονο τηλεσκόπιο του προς τον ουρανό, η ανθρωπότητα αγνοούσε όχι μόνο τι κρυβόταν πέρα από τον ουράνιο θόλο μέσα στα βάθη του αχαρτογράφητου σύμπαντος αλλά και τη θέση της Γης μέσα σε αυτό και τις ρίζες τόσο του πλανήτη μας όσο και του ίδιου του ανθρώπου.

Μέσα σε 400 χρόνια καταφέραμε να διαπεράσουμε το νοητό τείχος του ουράνιου θόλου και να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας όχι μόνο μέσα στον ασύλληπτα τεράστιο χώρο του διαστήματος, με τα πολυάριθμα θαύματα που αυτό φιλοξενεί αλλά και στο χρόνο, αφού καταφέραμε με τη συμβολή της παρατήρησης και της επιστημονικής σκέψης να ταξιδέψουμε μέχρι το ξεκίνημά του. Ίσως το τηλεσκόπιο να είναι η μεγαλύτερη εφεύρεση που έκανε ο άνθρωπος στη μακραίωνη παρουσία του στη Γη. Αν και άλλες εφευρέσεις, όπως αυτές που βασίζονται στον ηλεκτρισμό ή ο τροχός, έχουν πιο πρακτικές εφαρμογές εν τούτοις το τηλεσκόπιο κατάφερε να διαφωτίσει την ανθρωπότητα που μέχρι τότε ήταν περιορισμένη στον μικρόκοσμό της που περιλάμβανε μόνο τη Γη και τα πλησιέστερα αστρικά σώματα. Ακριβώς όπως αισθανόμαστε, όταν βλέπουμε τον τόπο που ζούμε ατενίζοντας τον από ψηλά από κάποιο βουνό ή ταξιδεύοντας με αεροπλάνο, έτσι νιώθουμε γνωρίζοντας ότι ο ουρανός δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται με  γυμνό μάτι αλλά κάτι μεγαλύτερο και σημαντικότερο που μπορεί να αλλάξει την προοπτική που έχουμε  για τη ζωή μας αλλά και την τύχη μας μέσα σε αυτό.

Είναι πραγματικά αξιοζήλευτη η θέση που έχει η ανθρωπότητα στις μέρες μας αφού γνωρίζουμε τόσα πολλά για το σύμπαν που οι προηγούμενες γενεές αγνοούσαν παντελώς και οι οποίες κοιτούσαν προς τον νυχτερινό ουρανό μην έχοντας τη παραμικρή ιδέα για το θαυμαστό και δυναμικό κόσμο που αυτός έκρυβε στα βάθη του. Είναι αναμενόμενο και οι επόμενες γενεές να διευρύνουν τους ορίζοντές τους με τον ίδιο τρόπο, ώστε να αισθάνονται οίκτο για εμάς και την προοπτική που έχουμε για τον Κόσμο σήμερα.

Φωτογραφίζοντας ανέφικτους κόσμους

Τοπίο και άστρα
(Έκθεση 25" με canon 450d & φακό sigma 10-20 @ 18mm
φωτογραφία: Απόστολος Ευαγγελόπουλος)

H φωτογράφηση του νυχτερινού ουρανού προσφέρει άπειρες δυνατότητες στους ερασιτέχνες αστρονόμους ιδιαίτερα όταν συνδυάζει ουράνια με επίγεια αντικείμενα. Πολύ δημοφιλής είναι η φωτογράφηση διαφόρων αντικειμένων, όπως δέντρα, μνημεία, γέφυρες αλλά και των αστρικών γραμμών που δημιουργούνται καθώς κατά την διάρκεια της έκθεσης του αισθητήρα της μηχανής τα άστρα από κουκίδες μεταμορφώνονται σε πολύχρωμα ομόκεντρα τόξα κύκλου εξαιτίας της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της.  Τα αστρικά αυτά τόξα συνοδεύουν όμορφα τα διάφορα επίγεια αντικείμενα που καταγράφονται με τη βοήθεια κάποιας κοντινής φωτεινής πηγής (λαμπτήρων δρόμου ή της νεαρής Σελήνης). Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η φωτογράφηση των άστρων, έτσι ώστε αυτά να παρουσιάζονται όπως φαίνονται με  γυμνό μάτι, δηλαδή σαν σημεία. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι πρέπει να γίνει σχετικά μικρή έκθεση, ώστε να μη μεταμορφωθούν τα άστρα σε γραμμές αλλά και να αποτυπωθούν ικανοποιητικά και τα επίγεια αντικείμενα.

 Στη φωτογραφία πιο πάνω θέλησα να αποτυπώσω αυτή τη σκέψη επιλέγοντας μία συστάδα από δέντρα που φωτίζονταν από λαμπτήρες δρόμου και βρίσκονταν σε τέτοια θέση, ώστε να προβάλλονται μπροστά από αστερισμούς, όπως ο Κύκνος και η Λύρα. Χρησιμοποίησα υπερευρυγώνιο φακό και έκθεση 25 δεύτερα- γιατί ο υπερευρυγώνιος  δίνει μεγαλύτερα περιθώρια όσον αφορά στη μέγιστη έκθεση σε σχέση πάντα με τους τηλεφακούς-  προτού τα άστρα από τελείες γίνουν τόξα. Παρότι τα άστρα δεν είναι ιδιαίτερα φωτεινά στη φωτογραφία, αυτή μου δίνει την αίσθηση ενός τοπίου απόκοσμου, γιατί συνδυάζει δύο εντελώς διαφορετικές καταστάσεις σε μία φωτογραφία. Από τη μία η νυχτερινή όψη με τα άστρα και τον σκοτεινό ουρανό και από την άλλη τα φωτισμένα από τους λαμπτήρες δέντρα που μοιάζουν σαν να φωτογραφήθηκαν τη μέρα. Το γεγονός ότι δεν μπορούν να συνυπάρχουν στην πραγματικότητα τα δύο αυτά τμήματα της φωτογραφίας, μολονότι είναι αληθοφανή από μόνα τους, προκαλούν ενδιαφέρον και προσθέτουν μια μυστηριώδη αίσθηση που αν και δε συναντιέται στη Γη, δε θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα να είναι γεγονός σε κάποιον άλλο πλανήτη με αραιή ατμόσφαιρα κάπου αλλού στον Γαλαξία.